Klasztor zakonu paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie jest jednym z najważniejszych symboli Polski i polskości. To niezwykłe sanktuarium, które odegrało i nadal ogrywa ważną rolę w życiu Polaków. Zakon paulinów, czyli Zakon Świętego Pawła Pierwszego Pustelnika funkcjonuje tam do dziś, a Jasnej Górze mieści się zarząd generalny.
Historia klasztoru na Jasnej Górze
Historia jasnogórskiego klasztoru sięga końca XIV wieku, kiedy do Polski z Węgier został sprawdzony zakon paulinów. Zakonnicy znaleźli schronienie w drewnianym kościele parafialnym na wzgórzu jasnogórskim, obok znajdowała się strażnica, którą również zaadaptowano na potrzeby zakonu. Niedługo później do naszego kraju przywieziony został cudowny Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, który oddano pod opiekę zakonnikom. Ostanie lata XIV wieku to czas rozpoczęcia budowy zespołu klasztornego z inicjatywy króla Władysława Jagiełły. Na początku XV wieku powstała tam jednonawowa bazylika murowana oraz klasztor z krużgankiem. Niestety w roku 1430 roku na klasztor napadli husyci i splądrowali dobra. Zniszczeni uległa też cudowna ikona, która jednak poddana została rekonstrukcji. Przełomowym momentem dla jasnogórskiego klasztoru był okres potopu szwedzkiego, czyli rok 1655, kiedy to świątynia została oblężona przez wojska szwedzkie. Próbowano zdobyć Jasną Górę aż czterokrotnie ale bez skutku. W końcu Szwedzi wycofali się, a zwycięstwo stało się symbolem religijnym i osławiło klasztor. Kolejne oblężenie - z podobnym skutkiem - miało miejsce w czasie konfederacji barskiej. Następnie klasztor znalazł się pod zaborem rosyjskim, profanowano dobra, zmniejszono ilość zakonników, grabiono klasztor. W czasie II wojny światowej Jasną Górę okupowali Niemcy. Ograniczono pielgrzymki, a obraz został dobrze ukryty. W czasach PRL Jasna Góra była dla wielu Polaków miejscem świętym i tak pozostało do dziś. Wielokrotnie pielgrzymował tam papież Jan Paweł II.
Zabudowa sanktuarium jasnogórskiego
Do zabudowań klasztornych prowadzą cztery bramy: Brama Lubomirskich, Brama Matki Bożej Zwycięskiej, Brama Matki Boskiej Bolesnej oraz Brama Jagiellońska, która prowadzi na dziedziniec główny. Znajdują się tam między innymi Kaplica Sakramentu Pokuty ale tez Domy Muzykantów, Pokoje Królewskie, kapliczka świętego Pawła oraz Kaplica świętego Antoniego oraz wejście na wieżę kościoła. Na lewo znajduje się dziedziniec gospodarczy oraz budynki klasztorne, w tym sam klasztor, refektarz, archiwum jasnogórskie, Sala Rycerska, barokowa biblioteka z licznymi zbiorami, arsenał oraz Muzeum 60-lecia. Dalej znajduje się najważniejsza część zespołu klasztornego, a mianowicie Bazylika Jasnogórska z Zakrystią. Świątynia jest bazyliką mniejszą z pięknym, gotyckim prezbiterium. Obok zlokalizowany jest Wieczernik. Przed wejściem znajduje się posąg Chrystusa Króla. Klasztor jest ufortyfikowany, z czterech stron znajdują się bastiony. Przed bramą z kolei mieści się piękny pomnik kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Poszczególne części klasztoru i kościoła powstały w różnych okresach czasowych. Najstarsze są: zakrystia, prezbiterium oraz cała bazylika. Pochodzą one z XV wieku. Później powstała część klasztoru. W kolejnych wiekach wybudowano refektarz i bibliotekę, Bramę Jagiellońską, pokoje królewskie, Wieczernik oraz Kaplicę Matki Boskiej Częstochowskiej. Jeszcze nowsze części klasztoru pochodzą już z XX wieku. Bazylika posiada już rangę mniejszej bazyliki, pierwotnie była to świątynia typowo gotycka. Przebudowa po pożarze w 1960 roku nadała jej barokowego charakteru.
Do bazyliki przylega Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej. To właśnie tam znajduje się słynny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej oraz wiele innych dzieł sztuki sakralnej. W intencji Polski i polskiego Kościoła odprawiania jest specjalna msza, znana jako Apel Jasnogórski. Jest ona kierowana do matki Boskiej, którą przedstawia ów cudowne dzieło sztuki. Ta kaplica to szczególne miejsce, jego rangę podkreślał również papież, Jan Paweł II. Podczas jednej ze swoich pielgrzymek nazwał kaplicę Ołtarzem Narodu. Bardzo ciekawymi częściami klasztoru na Jasnej Górze są również: kruchta i kaplica świętego Antoniego, Domy Muzykantów, Biblioteka, Kaplica Pamięci Narodu czy Wieża.
Dzięki niej klasztor jest widoczny z daleka. Na ternie klasztoru jasnogórskiego znajduje się wiele muzeów. Dla turystów udostępnione są Skarbiec i Sala Maryjna. W Skarbcu można podziwiać wiele pięknych eksponatów: dzieł sztuki, biżuterii, artystycznie wykończonych kielichów. Sala Maryjna jest miejscem z czasowymi wystawami zmiennymi. Jasnogórska twierdza jest dobrze ufortyfikowana.
Program dnia na Jasnej Górze
Jak wygląda zwyczajny dzień klasztoru jasnogórskiego? O godzinie 6.00 ma miejsce odsłonięcie Obrazu, jest on widoczny dla wiernych do godziny 12.00 i zasłaniany na 1,5 godziny. Msze odprawiane są w kaplicy od godziny 6.30 do 18.30, średnio co godzinę. O 18.00 odprawiany jest różaniec. O 21.00 ma miejsce, wspomniany już, Apel Jasnogórski. W bazylice msze odbywają się od 5.30 do 8.00. W czasie niedziel i świat nabożeństw jest więcej. Dodatkowo w soboty w Kaplicy o godzinie 18.00 odbywa się tam Nowenna do Matko Boskiej Jasnogórskiej. W niedziele i święta w bazylice odprawiane są Nieszpory o godzinie 18.00. W okresie Wielkiego postu odbywa się tam Droga Krzyżowa, a w Bazylice Gorzkie Żale. Działa również radio Jasna Góra, gdzie można posłuchać ciekawych audycji religijnych. Co dwa miesiące wydawana jest gazeta klasztorna Jasna Góra.
Cudowny Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
Nie da się ukryć, że najważniejszym elementem klasztoru jasnogórskiego jest Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, noszący miano cudownej ikony. Znajduje się ona w Kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej, określanej przez Jana Pawła II mianem Ołtarza Narodu. Posiada prezbiterium i ołtarz główny. A co z samym obrazem? Jego historia pełna jest niewyjaśnionych spraw i tajemnic, przez co jest jeszcze bardziej interesujący. Nieznany jest zarówno czas powstania dzieła, jak i nazwisko jego autora. Według legendy miał go namalować sam… święty Łukasz, autor Ewangelii. Trafił on na wzgórze jasnogórskie w XIV wieku, przekazany zakonowi paulinów przez księcia Władysława Opolczyka. Zniszczony przez husytów, została odnowiony. Na obrazie widnieje Maryja z Dzieciątkiem. Ona ubrana jest w ciemną suknię oraz płaszcz, a Jezus zwrócony jest w stronę Maryi, dłoń unosząc w geście błogosławieństwa. Codziennie o godzinie 21.00 odprawiany jest apel do matki boskiej Częstochowskiej, odbywający się w kaplicy Cudownego Obrazu. Nabożeństwo niezmiennie gromadzi w świątyni tłumy wiernych, zarówno mieszkańców Częstochowy, jak i turystów.
Pielgrzymki na Jasną Górę
Jasna Góra jest najczęściej wybieranym miejscem docelowym pielgrzymek. W parafiach nie brakuje chętnych czy wybrać się w pełną wrażeń i emocji pielgrzymkę do sanktuarium maryjnego do Częstochowy. Pielgrzymi biorą udział w nabożeństwach oraz zwiedzają klasztor i inne zabytki miasta. Noclegi przygotowane są w domu pielgrzyma oraz wielu domach prywatnych. Pielgrzymka na Jasną Górę to dokonały sposób na wzbogacenie życia wewnętrznego, w trakcie jej trwania poznać można nowych znajomych, a nawet spotkać… miłość!
Jasna Góra miejscem cudów
Wiele osób wierzy, że w Bazylice Jasnogórskiej dzieją się cuda. Ludzie przybywają tu z najodleglejszych zakątków Polski, by złożyć prośby i pomodlić się w konkretnych intencjach. Miejscem, gdzie najczęściej modlimy się o powodzenie jest oczywiście Kaplica Cudownego Obrazu. Na ścianach kaplicy zauważyć da się pamiątki osób, które doświadczyły cudu. Wierni zostawiają tam między innymi różańce, kule czy laski osób niepełnosprawnych. W ten sposób pokazują, że modlitwa do Matki Boskiej im pomogła. Nietrudno znaleźć historie osób, które po wizycie na Jasnej Górze cudownie ozdrowiały, a medycyna nie potrafi wyjaśnić tych przypadków. Wiara, cud czy przypadek? Każdy, kto odwiedzić sanktuarium maryjne na Jasnej Górze wie, jak niesamowite wrażenie robi to miejsce, tak ważne dla Polski. Pamiętajmy, że nawet oblężony klasztor nie poddał się Szwedom, przetrwał dwie wojny światowe… Czy naprawdę dzieją się tam cuda? Na to pytanie każdy z nas musi odpowiedzieć sobie w zgodzie z własnym sumieniem.
Oprócz pięknego klasztoru w Częstochowie znajduje się również wiele innych zabytków, takich jak zabytki sakralne: Kościół św. Jakuba, neogotycka archikatedra Świętej Rodziny, kościół ewangelicko-augsburski przy ulicy Kopernika w dzielnicy Śródmieście, sanktuarium św. Józefa na Rakowie, Cerkiew Częstochowskiej Ikony Matki Bożej czy wiele innych atrakcji turystycznych. Częstochowa jest również miastem, do którego wybierają się miłośnicy pieszych wędrówek. Położona jest w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, która jest rajem dla miłośników spacerów.
