Aleksandrów Kujawski - historia, atrakcje turystyczne, wydarzenia, imprezy, wypoczynek

Aleksandrów Kujawski - urokliwe miasto położone w centralnej Polsce, w województwie kujawsko‑pomorskim. Jest siedzibą władz powiatu aleksandrowskiego i stanowi równocześnie osobną gminę miejską - choć otacza je także gmina wiejska o tej samej nazwie. Zajmuje powierzchnię 7,23 km² i leży na skraju Równiny Inowrocławskiej - części aglomeracji bydgosko‑toruńskiej. Na dzień 31 grudnia 2024r. Aleksandrów Kujawski zamieszkiwało około 11,5tys. osób - to szóste miejsce w województwie pod względem zaludnienia na km² i 354. w skali kraju.

Aleksandrów Kujawski pełni funkcję administracyjnego centrum powiatu, który obejmuje powierzchnię 475,6 km² i liczy ponad 55tys. mieszkańców. W jego skład wchodzą m.in. także Ciechocinek i Nieszawa, a sama wiejska gmina Aleksandrów Kujawski, otaczająca miasto, posiada około 12tys. mieszkańców na obszarze 131,6 km².

Krótka historia miasta

Aleksandrów Kujawski może poszczycić się interesującą historią, zwłaszcza jak na stosunkowo młode miasto. Jego początki sięgają połowy XIX wieku i ściśle wiążą się z budową linii kolejowej warszawsko-bydgoskiej. W 1862 r. na gruntach wsi Białe Błota powstała nowa stacja kolejowa - Aleksandrów - ulokowana tuż przy granicznej rzece Tążynie, która rozdzielała zabór rosyjski i pruski. Nazwę stacji nadano prawdopodobnie na cześć cara Aleksandra II. Fakt, że od 1867 r. z Aleksandrowa odchodziła też boczna linia do uzdrowiska Ciechocinek, sprzyjał szybkiemu rozwojowi osady wokół stacji. Dworzec pełnił funkcję stacji granicznej z komorą celną, telegrafem i wygodnym zapleczem dla podróżnych - w ówczesnej Polsce był to prawdziwie nowoczesny obiekt. Wkrótce wokół niego wytyczono pierwsze ulice (początkowo ponumerowane od Pierwszej do Siódmej, co nadawało osadzie amerykański sznyt) i zaczęły powstawać domy, magazyny, warsztaty usługowe.

W okresie zaborów Aleksandrów miał strategiczne znaczenie. To tutaj w lutym 1863 r., w trakcie powstania styczniowego, polscy konspiratorzy przechwycili tajną rosyjsko-pruską korespondencję dyplomatyczną (tzw. konwencję Alvenslebena), ujawniając plany współpracy zaborców przeciw powstańcom - wydarzenie to odbiło się szerokim echem międzynarodowym. Z kolei we wrześniu 1879 r. stacja aleksandrowska gościła wspomniane spotkanie cara i cesarza - niecodzienne wydarzenie, po którym do nazwy osady dodano przydomek Przygraniczny i wzniesiono na krótko cerkiew prawosławną dla rosyjskiego garnizonu. W 1916 roku, podczas I wojny światowej, Aleksandrów otrzymał prawa miejskie - co ciekawe, nadały je niemieckie władze okupacyjne, dostrzegając rozwój miejscowości.

Lata po odzyskaniu niepodległości przyniosły miastu zarówno trudności, jak i nowe szanse. Z jednej strony zniknięcie granicy po 1918 r. spowodowało, że dotychczasowy przygraniczny charakter i związany z nim ruch ustąpiły miejsca stagnacji gospodarczej. Z drugiej strony Aleksandrów stał się w 1932 r. siedzibą władz nowo utworzonego powiatu nieszawskiego. W okresie międzywojennym stacjonowało tu także Wojsko Polskie, a na przedmieściach ulokowano obóz internowanych żołnierzy ukraińskich Petlury (stąd pozostała wspomniana Kozacka Mogiła). Podczas II wojny światowej miasto poniosło dotkliwe straty - okupanci niemieccy wymordowali miejscowych Żydów, zburzyli synagogę i zniszczyli cmentarz żydowski. Wielu Polaków także straciło życie lub zostało wywiezionych. Po wojnie Aleksandrów Kujawski znalazł się w granicach tzw. Ziem Odzyskanych, choć niedługo potem administracyjnie stał się częścią woj. bydgoskiego, a później włocławskiego, by ostatecznie trafić do kujawsko-pomorskiego.

Dzisiejszy Aleksandrów Kujawski to spokojne, 12-tysięczne miasto powiatowe, które pielęgnuje swoją historię i wielokulturowe dziedzictwo. Nazywany bywa "miastem pięciu kultur i sześciu narodów", ponieważ na przestrzeni dziejów współżyli tu Polacy, Niemcy, Rosjanie, Ukraińcy, Żydzi i Romowie. Ślady tej różnorodności odnajdziemy w lokalnej architekturze (np. dawna cerkiew - obecnie już nieistniejąca, czy kaplica ewangelicka przerobiona na magazyn), a przede wszystkim w pamięci mieszkańców. W uznaniu zasług w upamiętnianiu historii, Aleksandrów Kujawski otrzymał tytuł "Miasta Pamięci Narodowej" - honorowe wyróżnienie podkreślające kultywowanie tradycji niepodległościowych i opiekę nad miejscami pamięci (jak cmentarze wojenne). Z Aleksandrowem związane były też wybitne postacie, m.in. poeta i pieśniarz Edward Stachura czy pisarka i bibliotekarka Maria Danilewicz-Zielińska. Edward Stachura spędził tu młodość - klimat miasta i monumentalny dworzec kolejowy odcisnęły piętno na jego twórczości, czemu wyraz dał w swoich wierszach i prozie. Poznanie historii Aleksandrowa Kujawskiego pozwala lepiej zrozumieć jego współczesny charakter - miasta, które wyrosło wokół kolei i granicy, a dziś łączy tradycję z nowoczesnością w sercu Kujaw.

Mapa Aleksandrowa Kujawskiego

Atrakcje turystyczne miasta i okolic

Aleksandrów Kujawski, choć niewielki, kryje w sobie kilka niezwykłych atrakcji. Najsłynniejszą z nich jest zespół dworca kolejowego - monumentalny, XIX-wieczny budynek o imponującej długości 195,5 metra, uchodzący za najdłuższy dworzec kolejowy w Europie. Dworzec powstał w latach 1860-1862 jako stacja graniczna między zaborami i szybko stał się sercem rodzącego się miasta. Jego neorenesansowa architektura zachwyca do dziś, a we wnętrzach odbywały się niegdyś historyczne wydarzenia - to tu w 1879 roku spotkali się cesarz Niemiec Wilhelm I z carem Rosji Aleksandrem II. Obecnie na stacji wciąż zatrzymują się pociągi, a miasto czyni starania, by przywrócić dworcowi dawną świetność, m.in. organizując w jego salach wystawy i wydarzenia kulturalne.

Planowana jest także gruntowna rewitalizacja obiektu - władze miasta podpisały list intencyjny, by przekazać dworzec grupie hotelowej, co może tchnąć w ten zabytek nowe życie. Mimo upływu lat dworzec pozostaje dumą Aleksandrowa i obowiązkowym punktem zwiedzania, przyciągając miłośników historii kolejnictwa i architektury.

Drugim symbolem miasta jest Pałac Trojanowskich - eklektyczny pałacyk z około 1900 roku, położony w malowniczym parku nieopodal centrum. Dawniej należał on do rodziny hrabiego Edwarda Trojanowskiego-Mycielskiego, założyciela miasta. Dziś odrestaurowany budynek mieści szkołę, jednak nadal można podziwiać jego elegancką bryłę wśród starodrzewia. Otacza go rozległy park pałacowy z jedenastoma wiekowymi dębami uznanymi za pomniki przyrody. W parku znajduje się także osobliwość: tajemnicza piramida Trojanowskiego.

Według lokalnej legendy hrabia, zafascynowany starożytnym Egiptem, kazał wznieść niewielką betonową piramidę jako swój potencjalny grobowiec. Choć teorii tej nie potwierdzono naukowo, dwie zachowane piramidki ukryte w zaroślach Dolinki Szwajcarskiej pobudzają wyobraźnię zwiedzających i stały się lokalną ciekawostką. Spacer po dawnych włościach Trojanowskich - od pałacyku, przez stary sad i stawy, po "szwajcarski" wąwóz - to okazja, by poczuć klimat minionych epok i odpocząć na łonie przyrody.

Miłośnicy architektury sakralnej również znajdą coś dla siebie. W centrum stoi Kościół pw. Przemienienia Pańskiego - neogotycka świątynia z czerwonej cegły. Początkowo była to niewielka kaplica zbudowana w 1886 r. przez kolejarzy, ale w kolejnych latach rozbudowano ją do obecnych rozmiarów. Wewnątrz warto zwrócić uwagę na cenny obraz barokowy szkoły włoskiej z XVII wieku, przedstawiający scenę Ukrzyżowania. Dzieło to, po gruntownej konserwacji, było nawet prezentowane na prestiżowej wystawie w warszawskim Wilanowie. Monumentalna fasada kościoła oraz strzelista wieża górują nad okolicą, stanowiąc jeden z punktów orientacyjnych miasta.

Kolejnym ważnym zabytkiem jest okazały gmach dawnego Kolegium Kujawskiego prowadzonego niegdyś przez zakon salezjanów. Budynek przy ul. Chopina, wzniesiony etapami w latach 1913-1927, wyróżnia się ciekawą architekturą i bogatą historią edukacyjną. W okresie międzywojennym funkcjonowało tu elitarne gimnazjum humanistyczne, a podczas II wojny światowej Niemcy urządzili w kolegium szkołę żandarmerii. Dziś kompleks ponownie pełni funkcje oświatowe - mieści szkołę średnią. Mimo to można obejrzeć jego zabytkowe mury z zewnątrz, a przy odrobinie szczęścia także zajrzeć do środka przy okazji lokalnych wydarzeń.

Nietypową atrakcją Aleksandrowa Kujawskiego jest Ukraiński Cmentarz Wojskowy z tzw. Kozacką Mogiłą. Nekropolia zlokalizowana przy ul. Narutowicza powstała w 1921 r., gdy w pobliskim obozie internowania zmarli żołnierze armii atamana Semena Petlury. Na środku cmentarza usypano symboliczny kurhan z prawosławnym krzyżem. Miejsce to popadało w zapomnienie po II wojnie światowej, ale na początku lat 90. lokalni społecznicy doprowadzili do jego odnowienia. Dziś Kozacka Mogiła jest ważnym miejscem pamięci - co roku w pierwszą sobotę czerwca odbywają się tu ekumeniczne uroczystości z udziałem duchownych różnych wyznań, upamiętniające pochowanych żołnierzy. Spacerując po cmentarzu, można poczuć atmosferę historii i zadumy; to ciche i poruszające miejsce stanowi świadectwo wielokulturowych dziejów miasta.

Na mapie atrakcji Aleksandrowa warto zaznaczyć także Muzeum Miejskie przy ul. Wojska Polskiego. Mieści się ono w zabytkowej cerkiewnej kaplicy z końca XIX wieku - pamiątce po istniejącej tu niegdyś parafii prawosławnej. Muzeum utworzono w 2007 roku, a jego zbiory obejmują dokumenty, fotografie i eksponaty związane z historią miasta. To niewielka, ale interesująca placówka, w której turyści mogą poznać genezę Aleksandrowa Kujawskiego - od czasów powstania osady kolejowej, poprzez lata świetności jako stacji granicznej, aż po współczesność. Często organizowane są tam również wystawy czasowe dotyczące regionu. Miła obsługa i kameralna atmosfera sprawiają, że zwiedzanie muzeum to dobry pomysł na deszczowy dzień lub chwilę wytchnienia od spacerów.

Poza zabytkami, Aleksandrów Kujawski oferuje też enklawy zieleni w granicach miasta. Park Miejski im. Jana Pawła II - zielone serce miasta - niedawno został zrewitalizowany i chętnie odwiedzają go zarówno mieszkańcy, jak i turyści. Rozległe trawniki, alejki spacerowe oraz place zabaw i boiska sprawiają, że to idealne miejsce na rodzinny piknik lub odpoczynek po zwiedzaniu. W parku działają fontanny stylizowane nawiązująco do zabytkowego sąsiedztwa dworca, ustawiono ławeczki (nawet z podstawkami pod laptopy), a całość jest monitorowana i zadbana. Spacerując parkowymi ścieżkami, można nacieszyć się ciszą i zielenią, a przy okazji obejrzeć ciekawą małą architekturę czy rzeźby plenerowe.

Planując pobyt w Aleksandrowie Kujawskim, warto rozważyć także krótkie wypady w najbliższą okolicę miasta. Ciechocinek, słynne uzdrowisko, leży zaledwie 7 km na wschód. Znajdują się tam unikatowe XIX-wieczne tężnie solankowe - trzy ogromne drewniane konstrukcje wypełnione tarniną, po których spływa lecznicza solanka. Tworzą one największy tego rodzaju kompleks w Europie, a wokół nich panuje specyficzny mikroklimat nasycony jodem. Spacer po ciechocińskich parkach zdrojowych, podziwianie dywanów kwiatowych czy zabytkowej pijalni wód to świetny pomysł na kilkugodzinną wycieczkę. Z kolei Raciążek (4 km od Aleksandrowa) oferuje malownicze ruiny gotyckiego zamku biskupów włocławskich na wzgórzu oraz zabytkowy renesansowy kościół parafialny - miejsce idealne dla fanów historii średniowiecza i pięknych widoków na dolinę Wisły. W oddalonej o 9 km Nieszawie, położonej nad Wisłą, można zwiedzić klimatyczne małe miasteczko z gotyckim kościołem św. Jadwigi i Muzeum Stanisława Noakowskiego (poświęcone wybitnemu architektowi). Do dziś w sezonie między brzegami Wisły kursuje tam prom, co stanowi dodatkową atrakcję. Te pobliskie miejscowości doskonale uzupełniają ofertę turystyczną Aleksandrowa Kujawskiego i pozwalają lepiej poznać bogactwo regionu kujawskiego.

Kulturalne wydarzenia i imprezy cykliczne

Aleksandrów Kujawski tętni życiem kulturalnym, szczególnie w sezonie letnim. Kalendarium miasta obfituje w cykliczne imprezy, które integrują lokalną społeczność i zapewniają rozrywkę turystom. Sztandarową imprezą plenerową jest "Kulturalne Przesilenie", organizowane co roku w okolicach przesilenia letniego (czerwiec). Jest to barwny festyn kulturalny, podczas którego mieszkańcy symbolicznie witają lato. W programie zwykle znajdują się koncerty gwiazd muzyki rozrywkowej na miejskiej scenie, występy lokalnych zespołów i grup tanecznych, kiermasze sztuki ludowej oraz atrakcje dla całych rodzin. Edycja w 2025 roku była już czternastą z kolei, co świadczy o stałej popularności tego wydarzenia. Kulturalne Przesilenie przyciąga tłumy na plac przy Miejskim Centrum Kultury lub do odnowionego Parku Miejskiego - to doskonała okazja, by poczuć atmosferę małego miasta bawiącego się przy dźwiękach muzyki i wspólnej zabawie.

W sierpniu natomiast Aleksandrów uroczyście upamiętnia swojego patrona - księdza dr. Edwarda Grzymałę. Z tej okazji od 2011 roku odbywa się Bieg im. ks. Grzymały - masowa impreza biegowa dla wszystkich chętnych. Co roku kilkuset uczestników w różnym wieku staje na starcie, aby uczcić pamięć zasłużonego dla miasta duchownego i sprawdzić swoje siły na wytyczonej trasie ulicami Aleksandrowa. Bieg ten wpisał się już na stałe w kalendarz sportowo-kulturalny - to nie tylko rywalizacja, ale i rodzinny piknik z licznymi atrakcjami towarzyszącymi, takimi jak strefa dla dzieci, koncerty czy pokazy strongman. Właśnie pokazy siłaczy stały się inną ciekawą tradycją - na aleksandrowskim rynku co pewien czas goszczą zawody Strong Man, podczas których publiczność podziwia popisy krzepkich mężczyzn. Dla lokalnej społeczności to nie lada gratka, a dla turystów - oryginalne widowisko.

Miasto nie zapomina także o melomanach i miłośnikach sztuki. W aleksandrowskim Miejskim Centrum Kultury (MCK) regularnie organizowane są koncerty, wernisaże i spektakle. W sierpniu 2025 r. odbył się np. Koncert Pamięci Edwarda Stachury, podczas którego zespół Leniwiec wykonał utwory inspirowane twórczością tego poety związanego z Aleksandrowem. Klimatyczne wydarzenie miało miejsce w plenerze, wśród drzew, co dodało mu uroku. MCK gości też znanych artystów - we wrześniu 2025 r. publiczność bawił kabaret K2, a w listopadzie z koncertem wystąpiła rockowa grupa IRA. Dzięki temu nawet poza sezonem letnim w mieście sporo się dzieje na polu kulturalnym. Warto śledzić aktualny kalendarz wydarzeń MCK, dostępny na stronie internetowej centrum - często znajdziemy tam informacje o projekcjach kina objazdowego, spektaklach teatru dziecięcego, warsztatach artystycznych czy potańcówkach dla seniorów.

Aleksandrów Kujawski kultywuje również wydarzenia o charakterze patriotyczno-historycznym. Co roku w okolicach świąt narodowych (3 Maja, 11 Listopada) odbywają się w miejskich instytucjach akademie, koncerty pieśni patriotycznych i okolicznościowe wystawy. Warto wspomnieć o unikalnej, wspomnianej już tradycji na Cmentarzu Ukraińskim - zawsze w pierwszą sobotę czerwca spotykają się tam przedstawiciele różnych kultur i wyznań na wspólnej modlitwie za spoczywających w kurhanie żołnierzy. Ta ekumeniczna uroczystość, z udziałem duchownych katolickich, prawosławnych, greckokatolickich i protestanckich, ma niezwykle podniosły charakter i świadczy o otwartości oraz pamięci historycznej lokalnej społeczności.

Nie brakuje także wydarzeń skierowanych do miłośników tradycji ludowych i regionalnych. Latem w pobliskich miejscowościach powiatu organizowane są festyny folklorystyczne i jarmarki - m.in. w Ciechocinku odbywa się coroczny Jarmark Ludowy, a w pobliskim Służewie Noc Świętojańska z puszczaniem wianków na wodę. Aleksandrowianie chętnie biorą w nich udział, a turyści przebywający w mieście mogą łatwo dotrzeć na te imprezy i zasmakować kujawskich zwyczajów. Na miejscu, w Aleksandrowie, podczas wakacji MCK często organizuje na świeżym powietrzu kino letnie czy rodzinne pikniki tematyczne (np. z okazji Dnia Dziecka). Jesienią z kolei swoje święto mają seniorzy - wówczas odbywa się Przegląd Artystyczny Ruchu Seniorów "O Zegar Czasu", będący przeglądem talentów artystycznych osób starszych z całego regionu. Sala widowiskowa MCK wypełnia się wtedy po brzegi, a występujące chóry, zespoły i soliści-seniorzy dostarczają wzruszeń i dobrej zabawy.

Jak widać, Aleksandrów Kujawski żyje nie tylko historią, ale i kulturą dnia dzisiejszego. Niezależnie od pory roku można tu trafić na ciekawe wydarzenie - od kameralnej wystawy fotograficznej po plenerowy koncert. Warto więc przed wizytą sprawdzić lokalne portale informacyjne lub media społecznościowe (np. profil Stacja Aleksandrów na Facebooku, prowadzony przez miejski punkt informacji turystycznej), aby dowiedzieć się, co akurat będzie się działo i wziąć udział w aleksandrowskim życiu kulturalnym.

Możliwości aktywnego wypoczynku

Aleksandrów Kujawski i okolice sprzyjają aktywnemu spędzaniu czasu na świeżym powietrzu. Miasto położone jest na skraju rozległych lasów, stanowiących część Puszczy Bydgoskiej, co daje wiele okazji do rekreacji. Już w granicach administracyjnych Aleksandrowa rozciąga się obszar leśny o powierzchni ok. 177 ha - głównie bory sosnowe z domieszką grabów i olch, porastające pradolinę Wisły. Miasto zadbało o udostępnienie tych terenów turystom i mieszkańcom: wytyczono tu ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną "Świerczyna" o długości 2,5 km. Powstała ona w 1997 roku i prowadzi przez najciekawsze zakątki lasu - mijamy tablice informacyjne o lokalnej florze i faunie, pomosty nad podmokłymi fragmentami terenu oraz punkty odpoczynku. To doskonałe miejsce na spokojny spacer wśród zieleni, obserwowanie ptaków czy poranną przebieżkę. Dzięki inicjatywom takim jak "Świerczyna" lokalne lasy pełnią nie tylko funkcję ochronną, ale też edukacyjną i rekreacyjną, służąc całym rodzinom jako naturalna siłownia i sala lekcyjna jednocześnie.

Okolice Aleksandrowa są wymarzonym terenem dla rowerzystów. Przez gminę przebiega kilka oznakowanych szlaków rowerowych o znaczeniu regionalnym i krajowym. Najważniejszy z nich to Wiślana Trasa Rowerowa (WTR) - część ogólnopolskiego projektu długodystansowego szlaku wzdłuż rzeki Wisły. W województwie kujawsko-pomorskim WTR prowadzi m.in. przez Nieszawę i Ciechocinek, a w rejonie Aleksandrowa pozwala cieszyć się widokami nadwiślańskich łąk i pól. Ponadto przez powiat biegnie czerwony szlak rowerowy Toruń - Włocławek, łączący dwa duże miasta regionu. Trasa ta zahacza o ciekawe miejscowości (np. zabytkowy Służewo z pałacowym parkiem) i wiedzie bocznymi drogami o małym natężeniu ruchu. Rowerzyści mogą też skorzystać z lokalnych ścieżek i dróg polnych - na przykład wybrać się na wycieczkę do Raciążka czy nad Wisłę w okolicach Nieszawy, gdzie kursuje prom rzeczny. W samym Aleksandrowie powstało ostatnio kilka odcinków ścieżek rowerowych wzdłuż głównych ulic, co ułatwia bezpieczne poruszanie się po mieście na dwóch kółkach.

Zwolennicy pieszych wędrówek także znajdą interesujące szlaki. Przykładowo, zielony szlak pieszy "Krystynki" prowadzi z Ciechocinka przez zalesione wzgórza do ruin zamku w Raciążku, oferując po drodze malownicze widoki. Z kolei niebieski szlak "Wiślany" biegnie brzegiem Wisły od Ciechocinka do leśniczówki Otłoczyn, gdzie w 1980 r. doszło do katastrofy kolejowej - trasa ta łączy walory przyrodnicze z nutą historii. Istnieje również czarny szlak "Solny" oraz żółty "Kujawski" w innych częściach powiatu. Mapy wszystkich szlaków dostępne są w Punkcie Informacji Turystycznej oraz w lokalnych przewodnikach. Warto ruszyć którymś z nich, by poznać urokliwe zakątki Kujaw: złociste pola, wiślane skarpy, drewniane kapliczki przydrożne i aleje starych wierzb - krajobraz tej okolicy jest spokojny, sielski i bardzo fotogeniczny.

Sama topografia Aleksandrowa Kujawskiego - równa, pozbawiona stromych wzniesień - sprzyja rekreacji dla każdego. Można urządzać biegi i marsze nordic walking uliczkami i parkami miejskimi. Coraz popularniejsze są też rodzinne rajdy rowerowe organizowane przez lokalne stowarzyszenia - ich trasy (o długości ok. 20-30 km) wiodą przez okoliczne wsie, lasy i sady, a tempo dostosowane jest do najmłodszych uczestników. Latem dużym powodzeniem cieszą się spływy kajakowe na pobliskiej rzece Wisłe lub na mniejszej Tążynie - choć ta druga jest wąska i miejscami trudno dostępna, zapaleni kajakarze potrafią pokonać jej odcinki eksploracyjne. Dla amatorów wędkarstwa atrakcją będą małe zbiorniki wodne w okolicy (np. stawy w Dolinie Szwajcarskiej czy starorzecza Wisły pod Nieszawą), gdzie można złowić karasia czy szczupaka.

Nie sposób pominąć miejskiej infrastruktury sportowej. Aleksandrów może pochwalić się niedawno odnowionym Stadionem Miejskim im. Zdzisława Kokowicza, z tradycjami sięgającymi 1934 roku. Stadion ten, wyposażony w bieżnię lekkoatletyczną i pełnowymiarowe boisko piłkarskie, jest areną treningów klubu piłkarskiego "Orlęta" oraz gospodarzem turniejów sportowych. Obok stadionu znajdują się nowoczesne boiska wielofunkcyjne typu Orlik, gdzie można pograć w koszykówkę, siatkówkę czy tenisa przez cały rok. Miasto posiada także halę sportową (przy Kolegium Salezjańskim) oraz kilka siłowni - zarówno komercyjnych, jak i plenerowych siłowni na osiedlach. Latem działa odkryty kompleks basenów "Fala", będący prawdziwą chlubą Aleksandrowa. Składa się on z dużego basenu rekreacyjno-sportowego, brodzika dla maluchów oraz zjeżdżalni wodnych i dmuchanych atrakcji. "Fala" w sezonie letnim tętni życiem - organizowane są tam animacje, nauka pływania dla dzieci, a nad bezpieczeństwem czuwa grupa ratowników. To świetne miejsce na ochłodę w upalny dzień i zabawę dla całej rodziny.

Dzięki tym wszystkim możliwościom Aleksandrów Kujawski zachęca, by ruszyć się z miejsca - niezależnie czy preferujemy spokojny spacer po lesie, przejażdżkę rowerową, czy aktywną zabawę w wodzie. Co istotne, walory przyrodnicze okolicy mają również aspekt zdrowotny. Znajdujemy się na Nizinie Ciechocińskiej, obszarze o specyficznym mikroklimacie: dużo słońca, mało opadów i mała wilgotność powietrza sprawiają, że przebywanie tutaj sprzyja dobremu samopoczuciu. To kolejny powód, by jak najwięcej czasu podczas wizyty spędzać aktywnie na zewnątrz, korzystając z dobrodziejstw natury.

Propozycje dla rodzin z dziećmi oraz osób starszych

Aleksandrów Kujawski jest miastem przyjaznym zarówno najmłodszym turystom, jak i seniorom. Rodziny z dziećmi znajdą tu sporo atrakcji zaplanowanych z myślą o nich. Wspomniany Park im. Jana Pawła II to obowiązkowy punkt - dzieciaki mogą szaleć na nowoczesnym placu zabaw z huśtawkami, zjeżdżalniami i karuzelami, podczas gdy rodzice odpoczną na ławce w cieniu drzew. Dla starszych dzieci przygotowano boiska sportowe oraz tor przeszkód do jazdy rowerem, który pozwala spożytkować nadmiar energii. Park jest czysty, zadbany i bezpieczny (monitoring miejski oraz częste patrole straży miejskiej dają poczucie spokoju), więc można tu beztrosko spędzić nawet cały dzień, urządzając np. rodzinny piknik na trawie. Latem warto wybrać się na wspomniany kompleks basenów "Fala" - to istny raj dla dzieci spragnionych wodnych szaleństw. Otwarty w sezonie letnim oferuje brodziki dla maluchów, większe baseny dla umiejących pływać oraz kolorowe zjeżdżalnie. Dodatkowe atrakcje, jak dmuchane zamki, armatki wodne czy animacje prowadzone przez instruktorów, sprawiają że nawet krótka wizyta na "Fali" dostarcza mnóstwa radości i niezapomnianych wrażeń. Rodzice docenią wydzieloną strefę cienia i leżaki na "plaży" przy basenie - mogą doglądać bawiące się pociechy, relaksując się jednocześnie.

W chłodniejszy dzień alternatywą dla parku i basenu może być wizyta w Miejskiej Bibliotece Publicznej lub Centrum Kultury. Choć brzmi to nietypowo dla dzieci, miejscowe instytucje kultury starają się przyciągnąć także młodszą widownię. Biblioteka w Aleksandrowie prowadzi np. warsztaty plastyczne, teatralne i literackie dla różnych grup wiekowych. Dzieci mają tam swoje kąciki zabaw, mogą układać klocki i puzzle, a przy okazji oswoić się z książkami. Niejednokrotnie organizowane są głośne czytania bajek czy spotkania z autorami literatury dziecięcej. W Centrum Kultury odbywają się zaś pokazy filmów animowanych (cykl Kina Młodego Widza), rodzinne quizy, a nawet bale karnawałowe dla najmłodszych. Dzięki temu dzieci w Aleksandrowie Kuj. nie mogą narzekać na nudę, a rodzice mają pewność, że atrakcje są nie tylko rozrywkowe, ale i rozwijające.

Jeśli zaś chodzi o osoby starsze, to miasto również ma im sporo do zaoferowania - zarówno w zakresie wypoczynku, jak i aktywności. Przede wszystkim warto podkreślić, że Aleksandrów Kujawski słynie z uzdrowiskowego charakteru regionu. W mieście działa Kolejowy Szpital Uzdrowiskowy, do którego co roku przybywa wielu kuracjuszy skuszonych tutejszym mikroklimatem i bogatymi w minerały solankami. Seniorzy przebywający na turnusach rehabilitacyjnych korzystają z zabiegów leczniczych, ale również chętnie zwiedzają okolicę - stąd w centrum często można spotkać zorganizowane grupy kuracjuszy spacerujące z przewodnikiem. Nic dziwnego, bo tutejszy klimat jest wyjątkowo łagodny, a powietrze czyste - według badań roczna suma opadów jest tu znacznie niższa od średniej krajowej, a mgły zdarzają się sporadycznie. Dla osób starszych oznacza to komfortowe warunki do odpoczynku na świeżym powietrzu.

Seniorom polecić można liczne ławki i miejsca odpoczynku rozstawione w całym mieście - od parków po deptaki. W centrum, przy placu 3 Maja, znajdują się kawiarenki na wolnym powietrzu, gdzie starsi turyści mogą wypić kawę i przy okazji obserwować rytm miasteczka. W weekendy odbywa się tu zazwyczaj mały targ z lokalnymi produktami (miodami, owocami, rękodziełem), co może być atrakcją dla przyjezdnych. Miejskie Centrum Kultury prowadzi Klub Seniora "Złoty Wiek", który organizuje spotkania integracyjne, potańcówki przy muzyce na żywo czy wyjazdy na wycieczki po regionie. Jeśli ktoś przebywa w Aleksandrowie dłużej (np. odwiedza rodzinę), może wziąć udział w takich zajęciach - goście są mile widziani, a atmosfera jest serdeczna.

Pod względem dostępności architektonicznej Aleksandrów Kuj. stara się nie pozostawać w tyle. W ostatnich latach przeprowadzono kilka inwestycji z myślą o osobach o ograniczonej mobilności - na dworcu zainstalowano podjazdy i windę przy przejściu podziemnym, w budynkach użyteczności publicznej (urząd miasta, biblioteka) zlikwidowano bariery architektoniczne, a główne ciągi piesze w centrum mają obniżone krawężniki na przejściach dla pieszych. Dzięki temu osoby starsze i niepełnosprawne mogą względnie swobodnie poruszać się po mieście. W Parku Miejskim alejki są równe i szerokie - nadają się dla wózków inwalidzkich. W wielu punktach miasta działają też toalety publiczne przystosowane dla potrzeb osób niepełnosprawnych.

Nie można zapomnieć o prostej przyjemności, jaką daje seniorom zwiedzanie zabytków i poznawanie historii. W Aleksandrowie Kujawskim seniorzy często odnajdują echa własnej młodości - choćby podziwiając zabytkowy dworzec kolejowy, wielu przypomina sobie dawne czasy świetności kolei. Muzeum Miejskie oferuje specjalne oprowadzanie dostosowane tempem do osób starszych, a eksponowane archiwalne fotografie miasta budzą wspomnienia. Dla dziadków podróżujących z wnukami wspólne odkrywanie miasta może być świetną okazją do międzypokoleniowej podróży w czasie - dziadkowie dzielą się opowieściami, a dzieci uczą się lokalnej historii w ciekawy sposób.

Reasumując, Aleksandrów Kujawski potrafi zadbać zarówno o uśmiech dziecka, jak i komfort seniora. Kameralna atmosfera, brak pośpiechu i hałasu wielkich kurortów, a jednocześnie bogata oferta rekreacyjno-kulturalna - to wszystko sprawia, że miasto jest dobrym celem na rodzinny wypad czy pobyt z dziadkami. Każdy - bez względu na wiek - znajdzie tu coś dla siebie.

Baza noclegowa i gastronomiczna

Mimo że Aleksandrów Kujawski nie jest dużym miastem turystycznym, dysponuje zróżnicowaną bazą noclegową, która zaspokoi potrzeby gości o różnym budżecie. W centrum miasta oraz okolicy działa kilka kameralnych hoteli i pensjonatów. Jednym z polecanych obiektów jest Hotel - Restauracja Willa Radwan, mieszczący się w odrestaurowanej willi z początku XX wieku nieopodal dworca. Willa Radwan oferuje około 24 miejsca noclegowe w elegancko urządzonych pokojach z łazienkami oraz własną restaurację serwującą dania kuchni polskiej i europejskiej. Goście chwalą sobie przyjazną obsługę i historyczny klimat obiektu - to dobre miejsce dla osób szukających wygody w przystępnej cenie. Inną opcją jest Hotelik Meritum - niewielki hotel położony w spokojnej okolicy, znany z domowej atmosfery i korzystnych cen. Podróżni, którzy preferują niezależność, mogą skorzystać z kwater prywatnych i pokoi gościnnych oferowanych przez mieszkańców - takie noclegi (np. Pokoje Gościnne "Zacisze") cechują się zwykle rodzinnym klimatem i często możliwością wykupienia domowych posiłków. Dla osób ceniących kontakt z naturą ciekawą propozycją mogą być gospodarstwa agroturystyczne w okolicy miasta - np. kompleks agroturystyczny na przedmieściach oferujący pokoje i atrakcje wiejskie (jazda konna, mini-zoo dla dzieci). Ceny noclegów w Aleksandrowie są na ogół niższe niż w pobliskich dużych miastach czy uzdrowisku Ciechocinek, co jest dodatkowym atutem.

Warto wspomnieć, że w strukturze bazy noclegowej figuruje także wspomniany Kolejowy Szpital Uzdrowiskowy. Poza funkcją leczniczą, dysponuje on pokojami dla kuracjuszy o standardzie sanatoryjnym - z pełnym wyżywieniem i opieką medyczną. Pobyt tam zwykle rezerwowany jest poprzez skierowania na turnusy rehabilitacyjne, ale zdarza się, że przyjmowani są również goście komercyjni (np. osoby towarzyszące kuracjuszom). To specyficzna, ale warta rozważenia opcja dla tych, którzy chcieliby połączyć wypoczynek z zabiegami leczniczymi i kąpielami solankowymi.

Jeśli chodzi o gastronomię, Aleksandrów Kujawski oferuje kilka miłych zaskoczeń. Znajdziemy tu zarówno tradycyjne bary i restauracje serwujące kuchnię polską, jak i lokale o nieco bardziej egzotycznym profilu. W centrum działa Restauracja Aquarius specjalizująca się w daniach kuchni polskiej - zjemy tam smaczny domowy obiad (np. pierogi, kotlety schabowe, zupę dnia) w niewygórowanej cenie. We wspomnianej Willi Radwan funkcjonuje restauracja z bardziej wyszukanym menu - oprócz potraw regionalnych (jak czernina czy gęsina po kujawsku w sezonie jesiennym) oferowane są też dania kuchni międzynarodowej oraz desery własnego wypieku. Dla miłośników szybszych przekąsek i nieformalnej atmosfery ciekawym miejscem jest Burgerowa Stacja - lokal inspirowany stylem amerykańskim, serwujący burgery i dania typu street food. Jego nazwa i wystrój nawiązują do tematyki kolejowej, co tworzy fajny klimat (np. burgery noszą nazwy nawiązujące do pociągów). Na kulinarnej mapie miasta widnieje także Thien Long - niewielki bar orientalny, gdzie można spróbować dań kuchni wietnamskiej i chińskiej, od sajgonek po pikantne zupy pho. Dzięki obecności mniejszości wietnamskiej w regionie miejsce to cieszy się autentycznymi smakami i świeżymi składnikami.

Nie brakuje oczywiście klasycznych pizzerii i cukierni. Popularna wśród młodzieży jest pizzeria serwująca pizze na cienkim cieście, a w upalne dni ulgę przynoszą lody rzemieślnicze z lodziarni przy głównym deptaku - polecane są szczególnie smaki lokalne, jak lody śmietankowe z mleka od kujawskich krów czy sorbet z owoców z okolicznych sadów. Na kawę i coś słodkiego warto wstąpić do urokliwej Cukierni Staropolskiej, działającej od kilkudziesięciu lat. Jej wystrój przenosi w czasie, a w gablotach kuszą tradycyjne wypieki: serniki, szarlotki, drożdżówki z lokalnymi powidłami śliwkowymi.

Wieczorem turyści mogą zajrzeć do jednego z pubów lub barów piwnych - choć oferta życia nocnego nie jest tu zbyt bogata (to raczej spokojne miasteczko), istnieje parę miejsc, gdzie można wypić regionalne piwo i posłuchać muzyki. Latem ogródki piwne pojawiają się przy restauracjach i na rynku, tworząc przyjemny klimat do rozmów przy zachodzie słońca.

Warto zaznaczyć, że wiele obiektów gastronomicznych w Aleksandrowie oferuje dania kuchni kujawskiej lub nawiązuje do lokalnych produktów. Można spróbować tu np. żuru kujawskiego na zakwasie, golonki w piwie czy słynnych gęsich pipek (regionalne danie z podrobów gęsich) - szczególnie podczas jesiennych akcji kulinarnych związanych z gęsiną. Restauratorzy starają się promować lokalne smaki, co jest atrakcją dla przyjezdnych chcących poznać kulturę kulinarną Kujaw.

Podsumowując, choć Aleksandrów Kujawski nie pretenduje do miana kulinarnej stolicy regionu, z pewnością nikt tu głodny chodzić nie będzie. Baza noclegowa natomiast, choć kameralna, pozwala komfortowo spędzić noc i odpocząć przed kolejnym dniem zwiedzania. Co ważne, zarówno hotele, jak i restauracje odznaczają się gościnnością - często są to biznesy rodzinne, gdzie turysta traktowany jest serdecznie i indywidualnie. Ta atmosfera sprawia, że pobyt w Aleksandrowie jest nie tylko zwiedzaniem, ale też doświadczeniem prawdziwej polskiej gościnności.

Informacje praktyczne dla turystów

Planując wizytę w Aleksandrowie Kujawskim, warto zapoznać się z kilkoma praktycznymi informacjami, które ułatwią pobyt. Dojazd do miasta jest wygodny zarówno transportem publicznym, jak i własnym samochodem. Aleksandrów leży przy ważnej linii kolejowej Kutno-Toruń (dawniej Warszawa-Bydgoszcz) - pociągi jadące z południa Polski na Pomorze zwykle tędy przejeżdżają. Na stacji Aleksandrów Kujawski zatrzymują się pociągi regionalne m.in. z Torunia, Bydgoszczy, Włocławka czy Łodzi, a także niektóre pociągi dalekobieżne (np. relacji Gdynia-Katowice). Rozkład jazdy PKP warto sprawdzić z wyprzedzeniem; można to zrobić na stronie internetowej PKP lub na rozkładach wywieszonych na dworcu. Co ważne, choć budynek dworca jest zabytkowy i nie w pełni zagospodarowany, to perony są czynne i dostępne - podróżni wsiadają i wysiadają normalnie, choć kasy biletowe bywały okresowo zamykane (bilety kupimy u konduktora lub online). Jeśli ktoś planuje odwiedzić Ciechocinek, musi pamiętać, że nie kursują tam pociągi pasażerskie - na trasie Aleksandrów-Ciechocinek kursują busy prywatnych przewoźników i PKS (7 km trasy, ok. 15 minut jazdy). Przystanek busów w Aleksandrowie znajduje się w pobliżu dworca PKP, co jest wygodne dla przyjezdnych. Rozkład busów często wywieszony jest w informacji turystycznej i w lokalnej prasie.

Dla podróżujących samochodem atutem jest bliskość autostrady A1 - węzeł Ciechocinek na A1 oddalony jest o ok. 6 km od Aleksandrowa, co zapewnia szybki dojazd z kierunku Gdańska, Łodzi czy Katowic. Zjazd z autostrady poprowadzi Was drogą wojewódzką prosto do miasta. Alternatywnie, przez Aleksandrów przebiega droga krajowa nr 91 (dawna "jedynka") łącząca Toruń z Włocławkiem - jest to trasa wolniejsza, ale malownicza, biegnąca przez okoliczne miejscowości. Parkowanie w mieście nie nastręcza trudności - centrum Aleksandrowa nie jest objęte strefą płatnego parkowania (poza kilkoma wyznaczonymi parkingami przy urzędach). Bezpłatne miejsca parkingowe znajdziemy wzdłuż ulic w centrum oraz przy dworcu kolejowym. W sezonie letnim, gdy ruch turystyczny wzrasta (głównie za sprawą bliskości Ciechocinka), najlepszą opcją jest zostawić auto przy hotelu lub na jednym z większych parkingów (np. przy ul. Słowackiego obok stadionu) i dalej poruszać się pieszo. Miasto jest na tyle kompaktowe, że zwiedzanie wszystkich atrakcji na piechotę jest jak najbardziej wykonalne - od dworca na drugi koniec centrum to raptem 20-30 minut spaceru.

W centrum Aleksandrowa Kujawskiego działa Punkt Promocji i Informacji Turystycznej "Stacja Aleksandrów", gdzie turyści mogą uzyskać mapy, foldery i wszelkie przydatne wskazówki. Punkt IT mieści się w gmachu Miejskiego Centrum Kultury przy ul. Parkowej 3 (tuż obok parku i pałacu Trojanowskich). W sezonie letnim bywa czynny także w weekendy, jednak standardowe godziny otwarcia to od poniedziałku do piątku w godzinach 7:00-15:00. Sympatyczni pracownicy udzielą informacji o bieżących wydarzeniach, wskażą polecane trasy zwiedzania i pomogą w rezerwacji lokalnych atrakcji (np. zwiedzania z przewodnikiem czy rejsu promem w Nieszawie). W punkcie można również kupić pamiątki - dostępne są np. magnesy z wizerunkiem dworca, lokalne publikacje książkowe, pocztówki czy nawet regionalne miody. Aktualne informacje publikowane są na profilu Stacja Aleksandrów na Facebooku i Instagramie, więc warto tam zajrzeć planując podróż.

Pod względem komunikacji miejskiej - Aleksandrów Kujawski nie posiada rozbudowanej sieci autobusów miejskich, gdyż nie jest to konieczne przy jego wielkości. Na terenie miasta funkcjonuje jedna linia minibusu gminnego, która kursuje kilka razy dziennie, łącząc odleglejsze osiedla z centrum (przydatne np. dla osób nocujących na obrzeżach). Rozkład tego busa dostępny jest w Urzędzie Miasta lub w punkcie informacji. Ponadto przez Aleksandrów przejeżdżają autobusy komunikacji podmiejskiej i PKS łączące go z sąsiednimi miejscowościami powiatu - można nimi dotrzeć choćby do Służewa, Raciążka czy Nieszawy. Jeśli jednak dysponujemy rowerem, to on okaże się najlepszym środkiem transportu lokalnie.

Dla osób wymagających, jak turyści z niepełnosprawnością ruchową czy rodziny z wózkami dziecięcymi, ważna będzie dostępność atrakcji. W Aleksandrowie większość obiektów jest dość przyjazna: do Muzeum Miejskiego prowadzi co prawda kilka schodków (brak windy), ale obsługa służy pomocą przy wejściu. Dworzec kolejowy, choć zabytkowy, ma od strony peronów pochylnię dla wózków i windę przy przejściu pod torami. Parki mają utwardzone ścieżki. Problemem mogą być wysokie krawężniki na niektórych starszych uliczkach, ale na głównych przejściach są obniżone. W razie potrzeby wsparcia - miejscowa społeczność znana jest z życzliwości, więc nietrudno o pomoc.

W mieście działa kilka punktów medycznych - przy ul. Słowackiego znajduje się całodobowy punkt opieki medycznej (pogotowie ratunkowe), a apteki w centrum czynne są także w weekendy (dyżury nocne według harmonogramu wywieszonego w ich oknach). Miejscowa policja (komisariat przy ul. Kościelnej) dba o bezpieczeństwo - Aleksandrów to spokojne miasteczko, gdzie poważniejsze incydenty należą do rzadkości. Niemniej, w razie potrzeby można zgłosić się do funkcjonariuszy lub straży miejskiej (która ma siedzibę... w budynku dworca kolejowego - tak, część ogromnego dworca zaadaptowano na komendę Straży Miejskiej). Numer alarmowy 112 oczywiście działa standardowo.

Turystom zmotoryzowanym warto przypomnieć o ostrożnej jeździe - w okolicy parku oraz szkół często przechodzą dzieci i seniorzy. Miasto uczestniczy w programach wsparcia seniorów (posiada m.in. ogólnopolską Kartę Seniora), dlatego często na ulicach zobaczymy starsze osoby, które mogą wolniej przekraczać jezdnię.

Na koniec, jeśli szukacie pamiątek z Aleksandrowa Kujawskiego, poza oficjalnym punktem IT warto zajrzeć na lokalne stragany (zwłaszcza przy imprezach plenerowych). Dostaniemy tam wyroby rękodzielników - np. ceramiczne miniatury dworca, rzeźbione w drewnie lokomotywy na pamiątkę kolejarskiej historii miasta czy haftowane serwetki z kujawskimi wzorami. Smaczną pamiątką mogą być miody z pobliskich pasiek (Kujawy słyną z miodu akacjowego i lipowego) albo słoiczek lokalnej konfitury śliwkowej.

FAQ - Wypoczynek  w Aleksandrowie Kujawskim

Aleksandrów Kujawski, choć nie tak znany jak pobliski Toruń czy Ciechocinek, z pewnością zasługuje na odwiedzenie. Dzięki praktycznym udogodnieniom i życzliwemu nastawieniu mieszkańców, zwiedzanie przebiega tu bezproblemowo. Niezależnie czy przyjedziecie pociągiem, autem czy na rowerze - miasto przywita Was spokojną atmosferą, ciekawą historią i urokiem małej kujawskiej społeczności. Warto zatrzymać się tu na dzień lub dwa, by poczuć ten klimat i odkryć wszystkie opisane atrakcje.

Źródła:

• https://aleksandrowkujawski.pl/asp/historia,16,,1
• https://www.turystyka.torun.pl/art/328/ciechocinek-i-okolice.html
• https://podroze.wprost.pl/miejsca/11982358/polska-perelka-zostanie-uratowana-to-najdluzszy-dworzec-kolejowy-w-europie.html
• https://zabierzdziecko.pl/m/aleksandrow-kujawski

Źródło mapy: https://www.openstreetmap.org.