Ludność Polski - charakterystyka społeczeństwa polskiego

mapa PolskiPolska liczy obecnie 38,5 miliona mieszkańców, z czego prawie dwa miliony przebywa na emigracji. Nasz kraj jest bowiem największym w Europie eksporterem siły roboczej. Na zmiany liczby ludności na dowolnym obszarze mają wpływ dwa ważne czynniki: saldo urodzeń i zgonów, czyli przyrost lub ubytek naturalny oraz saldo migracji, rozumianej jako różnica między przypływem ludności a jej odpływem.

Sukcesywny ubytek ludności zaobserwowano w naszym kraju od roku 2004, a więc od momentu wstąpienia do Unii Europejskiej. Sytuacja ta ma także związek z późnym wiekiem zawierania związków małżeńskich i tym samym spadkiem liczny urodzin. Od 2006 roku notuje się w naszym kraju niewielki wzrost wskaźnika przyrostu naturalnego. Jest on skutkiem wchodzenia w wiek matrymonialny osób urodzonych w latach osiemdziesiątych oraz zakładania rodzin przez osoby urodzone w latach siedemdziesiątych. Zauważalny jest też w ostatnich latach wzrost liczby urodzeń pozamałżeńskich oraz wzrost liczby gospodarstw jednoosobowych. Niepokojącym zjawiskiem jest też narastająca fala rozwodów. Obserwuje się ponadto szybkie starzenie się społeczeństwa. Najliczniejsze roczniki powojennego wyżu wchodzą bowiem właśnie w wiek emerytalny.

Pod względem płci, od wielu lat zauważalna jest w Polsce przewaga liczby kobiet nad liczbą mężczyzn. Dominacja kobiet rozpoczyna się po 45 roku życia, a największe różnice zauważa się po ukończeniu 70 lat. Dzieje się tak ze względu na wcześniejszą umieralność mężczyzn. W Polsce mężczyźni żyją średnio 72 lata a kobiety 81. W stosunku do lat pięćdziesiątych jest to o 15 lat dłużej dla mężczyzn oraz o 18 lat dłużej dla kobiet. Dość duże jest w naszym kraju regionalne zróżnicowanie trwania życia. W województwie łódzkim i śląskim mężczyźni żyją 79 lat, natomiast w podkarpackim i podlaskim - 81 lat. Kobiety najdłużej żyją w województwie podlaskim i podkarpackim - 81 lat, najkrócej natomiast w łódzkim i śląskim - 79, 5 roku. Najwięcej Polaków umiera na choroby układu krążenia. Duży odsetek zgonów spowodowany jest też nowotworami.

Istotnym czynnikiem wpływającym na kształtowanie się struktury ludności jest sytuacja na rynku pracy. Polska jest krajem o stosunkowo młodym wieku emerytów. ZUS podaje, że pracujemy przeciętnie 37 lat, w tym mężczyźni 39 lat, natomiast kobiety - 35. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 55-64 lat wynosi ponad 32%. Niższy wskaźnik ma jedynie Malta. W raporcie "Polska 2030" czytamy, że konieczne ze względów społecznych i gospodarczych jest wydłużenie czasu aktywności zawodowej Polaków, rynek pracy wymaga bowiem większej liczby osób aktywnych zawodowo. Choć istnieje taka potrzeba, nadal bez pracy pozostaje w naszym kraju około 9% społeczeństwa w wieku produkcyjnym. Dramatyczny wzrost bezrobocia nastąpił w Polsce w latach 2001-2004, osiągając nawet 20%. Związany był ten fakt między innymi z wejściem na rynek pracy pokolenia wyżu demograficznego z lat osiemdziesiątych. W tym samym mniej więcej czasie odnotowano również spadek współczynnika urodzeń oraz migracji wewnętrznych.

Od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej, polskie PKB wzrosło o ponad 5% rocznie i wynosi na jednego mieszkańca 57% średniej unijnej. Jesteśmy tym samym w końcówce krajów europejskich w podziale dochodu narodowego. 85% polskiego PKB powstaje w miastach. Największy udział w tworzeniu dochodu narodowego mają województwa duże pod względem liczby mieszkańców i najbardziej rozwinięte gospodarczo: mazowieckie, śląskie i wielkopolskie. W ostatniej trójce znajdują się natomiast województwa opolskie, podlaskie i lubuskie. Pod względem tempa wzrostu PKB wyróżnia się natomiast województwo kujawsko-pomorskie. Jedną z charakterystycznych cech polskiej gospodarki jest działalność przedsiębiorstw rodzinnych, które wytwarzają około 10% PKB i stanowią 40% aktywnych małych i średnich przedsiębiorstw. Rodzinne przedsiębiorstwa tworzą połowę firm komunikacyjnych i hotelarstwo-gastronomicznych. Duży ich udział (41%) przypada także na usługi handlowe oraz przetwórstwo przemysłowe (40%).

Komentarze