Wśród górskich miejscowości turystycznych Zawoja jest prawdziwą perłą. Turystów przyciągają tu głównie góry, bo Zawoja to ogrom zróżnicowanych możliwości w zakresie górskich wędrówek. Liczne szlaki i malownicze szczyty nie wyczerpują bynajmniej wachlarzu zawojskich atrakcji. Zawoja szczyci się ponadto mianem najdłuższej i największej polskiej wsi. I faktycznie, jak na wieś jest ogromna. Jej długość wynosi ok. 18 km, a powierzchnia to ponad 100 km2.
Na obszarze tym zamieszkuje ponad 7 tys. osób, ale oprócz stałych mieszkańców Zawoja gości praktycznie przez cały rok spore rzesze turystów. Istnieją tu bowiem doskonałe warunki do uprawiania turystyki pieszej, a w zimie Zawoja otwiera się na narciarzy, dla których ma naprawdę bogatą ofertę w postaci wyciągów i stoków narciarskich.
Gdzie leży Zawoja?
Na początek skupmy się jednak na górach okalających tę miejscowość, jako że to właśnie one stanowią o niebywałej atrakcyjności Zawoi. Zawoja położona jest w dolinie Skawicy, na pograniczu Beskidu Żywieckiego i Beskidu Makowskiego. Góruje nad nią majestatyczny masyw Babiej Góry (Diablaka), zwanej Królową Beskidów. Miano to nosi nie na wyrost - Babia Góra jest najwyższym szczytem Beskidów Zachodnich (1725 m n.p.m.) i najwyższą górą w Polsce położoną poza Tatrami. Ma charakterystyczny, z daleka rozpoznawalny kształt, z dominującym wierzchołkiem Babiej Góry i nieco niższym, oddzielonym głęboką Przełęczą Brona szczytem Małej Babiej Góry (Cylem). Szczytowe partie masywu oferują zapierające w piesiach widoki (widać stąd m.in. Beskid Żywiecki, Beskid Makowski, słowacką Orawę i Tatry). Na pewnej wysokości kończy się las, zaczyna tak zwane piętro kosodrzewiny (porośnięte sosną górską, zwaną też kosodrzewiną), a powyżej piętra kosodrzewiny rozpościera się już piętro halne ze skąpą jedynie roślinnością. Ten dobrze wykształcony i zachowany układ piętrowy roślinności, a także liczne inne walory przyrodnicze były podstawą do ustanowienia tu Babiogórskiego Parku Narodowego.
Zawoja - centrum
Zawoja, jako wieś bardzo duża, ma właściwie nie jedno centrum, a dwa. Oprócz właściwego Centrum z halą i boiskiem sportowym, licznymi sklepami i centralnym skwerem, Zawoja posiada również drugie, mniejsze "centrum", zwane Widłami. Niegdyś faktycznie droga się tu rozwidlała, dziś jest tu już rondo. Na Widłach znajdują się ośrodki wypoczynkowe, nieco sklepów (w tym skierowanych głównie do turystów, pełnych pamiątek) i lokale gastronomiczne. Stoi tu też pomnik Szafera i Zapałowicza - orędowników powstania Babiogórskiego Parku Narodowego.
Zawoja - atrakcje
Babia góra
To bardzo popularny cel wycieczek. Większość turystów wyrusza z Przełęczy Krowiarki, gdzie znajdują się parkingi. Stąd prowadzi szlak czerwony, mijający wybitną i bardzo widokową Sokolicę. Minąwszy szczyt Babiej Góry można z Przeł. Brona zejść do dużego schroniska PTTK Markowe Szczawiny, a stamtąd niebieskim szlakiem (tzw. Górnym Płajem) z powrotem na Przeł. Krowiarki. Warto wspomnieć o dwóch szlakach łączących Górny Płaj z biegnącym granią szlakiem czerwonym. Szlak zielony to tzw. Perć Przyrodników, stromo schodząca w dół spod Sokolicy, natomiast szlak żółty, łączący okolice schroniska i szczytu Babiej Góry to tzw. Perć Akademicka. Perć Akademicka to szlak dla miłośników mocnych wrażeń: są tu poręcze z łańcuchów i metalowa drabina. Szlakiem tym poruszamy się wyłącznie w górę, a zimą jest on zamykany.
Jałowiec
Innym popularnym szczytem w rejonie Zawoi jest Jałowiec (1111 m n.p.m.). Najszybciej dostaniemy się tam w Wełczy, szlakiem niebieskim. Dłuższa trasa prowadzi z Centrum Zawoi szlakiem zielonym, a późnej żółtym. Na szczycie Jałowca znajduje się dość rozległa polana z pięknym widokiem i niewielki szałas.
Hala Krupowa
Za cel turyści chętnie obierają także pobliską Halę Krupową, z której podziwiać można panoramę Tatr. Tu również znajduje się schronisko PTTK. Wielu turystów planując wycieczkę na Halę Krupową wybiera raczej krótszą trasę (szlak niebieski) z pobliskiej Skawicy. Dojście z Zawoi też jest możliwe, ale nieco dłuższe: przez Mosorny Groń, Cyl Hali Śmietanowej i Policę. Warty polecania jest szlak niebieski, przez Mosorny Groń. Co prawda rozpoczyna się długim odcinkiem asfaltowym, ale niedługo po wejściu w las doprowadza do pięknego, jednego z największych w Beskidach Wodospadu na Mosornym Potoku, mierzącego 8 m wysokości.
Skansen PTTK im. Żaka
Zawoja to nie tylko górskie wędrówki. W samej wsi również jest co zwiedzać. Polecić można niewielki, acz bardzo ciekawy Skansen PTTK im. Żaka w Zawoi Markowej. Warto go odwiedzić, zwłaszcza, że z Zawoi Markowej można też rozpocząć wycieczkę na Babią Górę, choć to propozycja dla bardziej wytrwałych lub planujących nocleg w schronisku na Markowych Szczawinach. Wart zobaczenia jest też znajdujący się w centrum Kościół Świętego Klemensa pochodzący z 1888 r. Zainteresowani przyrodą powinni odwiedzić Ośrodek Edukacyjny Babiogórskiego Parku Narodowego, prezentujący przyrodę Babiej Góry. Warto zrobić to przed wycieczką na szczyt, dzięki czemu na otaczającą nas przyrodę będziemy mogli patrzeć bardziej świadomie. Żywe zwierzęta (niekoniecznie występujące w okolicznych górach) można oglądać natomiast w Parku Czarnego Daniela.
Zawoja - wyciągi
Nie tylko piesi turyści chętnie odwiedzają Zawoję. Tłumnie przybywają tu także narciarze, jako że gmina odznacza się bardzo dobrymi warunkami do uprawiania tego sportu. Najbardziej atrakcyjnym stokiem narciarskim w Zawoi jest Mosorny Groń. Znajduje się tu nowoczesny wyciąg krzesełkowy, a na szczycie duży lokal gastronomiczny. Z obiektu korzystać można całoroczne: warto na Mosorny Groń wjechać, gdyż doskonale widać z niego cały masyw Babiej Góry. Gdy brak ściegu i narciarzy, z wyciągu korzystają rowerzyści, dla których przygotowano ze szczytu trasy zjazdowe. Ponadto w Zawoi zlokalizowane są stoki narciarskie wyposażone w wyciągi orczykowe, np. Kolisty Groń i Wojtek.
Warto wspomnieć przy tym, że góralska kultura wciąż jest w Zawoi żywa. Wciąż odbywa się tu redyk (spęd owiec), a dużym wydarzeniem kulturalnym jest Babiogórska Jesień - lokalna impreza, której towarzyszą liczne koncerty.
Zawoja to niewątpliwie jedna z piękniejszych górskich miejscowości, posiadająca niezwykle bogatą ofertę turystyczną. Znajdą tu coś dla siebie miłośnicy pieszych wędrówek, jak i entuzjaści kultury góralskiej. Nie da się ukryć, że Zawoja jest kojarzona głównie z Babią Górą - nie ma się czemu dziwić, jest to szczyt niezwykły i bardzo malowniczy. Warto jednak pozostać w Zawoi na dłużej i odkryć więcej jej atrakcji, których na pewno nie zabraknie.
Komentarze