Przemyśl jest jednym z najpiękniejszych ośrodków miejskich, jakimi może się pochwalić Podkarpacie. Wycieczki po tym mieście to wspaniała lekcja historii, a jednocześnie - wyjątkowa przygoda. Co warto wiedzieć o Przemyślu? Dlaczego cieszy się tak wielkim zainteresowaniem turystów?
Przemyśl i jego miejsce na mapie Polski
Przemyśl jest miastem wyjątkowym, o którego atrakcyjności decyduje m. in. położenie geograficzne. W malowniczej dolinie Sanu, u wrót słynnej Bramy Przemyskiej, na pograniczu dwóch krain: Kotliny Sandomierskiej i Pogórza Karpackiego, czeka na turystów ośrodek miejski, który z jednej strony dynamicznie się rozwija, z drugiej - urzeka swym historycznym charakterem. Przemyśl, stolica dawnego księstwa oraz wielka twierdza austriacka, jest dziś ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym oraz politycznym, którego znaczenia ignorować nie można.
To miasto pełne kontrastów, na terenie którego przeszłość i nowoczesne rozwiązania występują obok siebie. Jest to jednocześnie miasto wielokulturowe, na terenie którego żyją obok siebie i katolicy, i grekokatolicy. Miasto to jest siedziba arcybiskupstwa rzymskokatolickiego oraz arcybiskupstwa obrządku bizantyjsko-ukraińskiego, a o jego wyjątkowym charakterze decyduje dodatkowo bliskość Ukrainy. Wszak w oddalonej o zaledwie 10 km Medyce znajduje się ważne przejście graniczne. Przemyśl jest jednocześnie bardzo ważnym ośrodkiem turystycznym, który cieszy się wielką sympatią wśród miłośników historii.
Z kart historii - Przemyśl i jego dzieje
Przemyśl jest jednym z najstarszych ośrodków miejskich w południowo-wschodniej części Polski. Według legendy początki tego miasta sięgają VII wieku n. e., a założycielem grodu miał być książę Przemysław. Dzięki badaniom archeologicznym wiemy, że człowiek na terenie dzisiejszego Przemyśla pojawiał się już jakiś 30 tysięcy lat temu, w starszej epoce kamiennej (paleolicie). O ciągłości osadniczej można tu mówić od okresu neolitu do czasów wczesnego średniowiecza. Bliskość szlaków handlowych sprawiła, że Przemyśl szybko stał się ważnym ośrodkiem gospodarczym, pełnił jednocześnie ważną funkcję militarną i polityczną.
Położenie Przemyśla miało istotny wpływ na jego dzieje. W okresie średniowiecza o miasto to toczyła się rywalizacja między Polską i Rusią, częste były też spory z Węgrami. Osada targowa często przechodziła z rąk do rąk, nie hamowało to jednak jej rozwoju. Gdy w 1340 roku Kazimierz Wielki zajął Ruś, Przemyśl posiadał już prawa miejskie. Kolejni władcy wydawali kolejne przywileje dla miasta, przy czym najlepszym okresem dla Przemyśla okazały się rządy Jagiellonów. Aż do połowy XVII wieku Przemyśl szczycił się mianem jednego z najbogatszych i najważniejszych miast w Polsce. Tutejsze jarmarki cieszyły się wielkim powodzeniem, dynamicznie rozwijało się też rzemiosło. Wojny, które nękały Polskę w XVII wieku, w znacznym stopniu przyczyniły się do upadku miasta. W 1772 roku podupadające miasto stało się częścią Galicji. W 1778 roku Austriacy sprzedali starostwo przemyskie Ignacemu Cetnerowi, co również w negatywny sposób wpłynęło na gospodarczą sytuację miasta. Efekt? Częściowa rozbiórka zamku oraz murów miejskich, postępująca degradacja miasta. W 1789 roku, na wniosek mieszkańców miasta, cesarz Józef II wykupił miasto z rąk prywatnych.
Początek XIX wieku to ponowne ożywienie gospodarcze, z kolei połowa tego stulecia – to początek tworzenia Twierdzy Przemyśl oraz dostęp do połączeń kolejowych. Wszystko to sprawia, że na terenie Przemyśla zaczynają pojawiać się nowe zakłady przemysłowe oraz osiedla mieszkaniowe. Jednym z najważniejszych zakładów pracy staje się tu założona w 1862 roku fabryka maszyn rolniczych Doruwalda, choć i budownictwo wojskowe zaczyna się doskonale rozwijać.
W chwili, gdy zaczynała się I wojna światowa, Przemyśl był znów jednym z najważniejszych ośrodków gospodarczych w regionie, miał jednocześnie ogromne znaczenie militarne. Twierdza Przemyśl odegrała ważną rolę w trakcie walk w latach 1914-1915. Rok 1918 to kolejne niepokoje oraz walki pomiędzy Polakami a Ukraińcami. W okresie międzywojennym Przemyśl stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym, na terenie którego obok siebie mieszkali Polacy, Ukraińcy oraz Żydzi. Kolejnym tragicznym okresem w dziejach miasta okazał się czas II wojny światowej. Walki o miasto przyniosły wiele zniszczeń, bolesny okazał się też podział Przemyśla na dwie części: zajętą przez Rosjan i przez Niemców. Granicą był San, oddzielający Zasanie (włączone do Generalnego Gubernatorstwa) od właściwego Przemyśla, będącego pod okupacją radziecką. Choć obie części miasta były świadkami wielu tragedii, po obu stronach Sanu aktywnie działał ruch oporu. Wojna oznaczała dla miasta wiele strat w ludziach oraz ogromne zniszczenia.
Do strat wojennych dołączyły i te, które wiązały się z trwającymi do 1947 roku walkami z UPA. Wszystko to sprawiło, że dopiero kilkanaście lat po wojnie Przemyśl na nowo zaczął się rozwijać. W latach 60-tych XX wieku zaczęto tu tworzyć nowe zakłady przemysłowe, m. in. Zakłady Płyt Pilśniowych oraz Zakłady Tkanin Powlekanych. Na powojenny rozwój miasta spory wpływ miały też złoża gazu ziemnego, uznawane za jedne z najlepszych w całej Polsce. Dziś Przemyśl staje się również coraz ważniejszym ośrodkiem turystycznym, a zainteresowanie jego zabytkami od lat utrzymuje się na wysokim poziomie. Co warto zobaczyć podczas wycieczki historyczno-krajoznawczej?
Przemyśl i jego atrakcje: co warto zobaczyć w tym mieście?
Na brak atrakcji i wspaniałych zabytków na terenie Przemyśla narzekać nie można. Stare miasto zachwyca historycznym układem przestrzennym. W tej części Przemyśla najważniejszymi punktami są Rynek oraz zamek kazimierzowski, będący obowiązkowym punktem w programie każdej wycieczki po tym mieście. Nie brak też w ścisłym centrum Przemyśla cennych zabytków sakralnych. W ich gronie wyróżnia się okazały kościół Franciszkanów, który jest ciekawym przykładem sztuki barokowej. Warto zajrzeć do jego wnętrza, choćby tylko ze względu na ciekawe malowidła, które wiążą się z Przemyślem i jego dziejami. Pięknie prezentuje się też klasztor oraz kościół Reformatów, przy którym stoi pomnik Krystiana Szykowskiego - zakonnika, który w czasie wojen z Tatarami w XVII wieku zasłynął jako twórca oddziałów samoobrony. Gmach dawnego kolegium jezuickiego, służący obecnie jako siedziba Muzeum Archidiecezjalnego im. bł. Józefa Sebastiana Pelczara (biskupa przemyskiego), pojezuicki kościół, służący obecnie jako archikatedra obrządku bizantyjsko-ukraińskiego św. Jana Chrzciciela oraz bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP - oto kolejne zabytki, którym warto się uważniej przyjrzeć. Pięknymi widokami oraz licznymi legendami przyciąga też turystów tak ciekawy obiekt, jakim jest Kopiec Tatarski. Licząca sobie 12 m sztuczna budowla ziemna jest, według niektórych, kurhanem księcia Przemysława – legendarnego założyciela miasta. Dla tych, którzy mają nieco więcej czasu, dodatkową atrakcją może się okazać wizyta w Bakończycach, znanych m. in. z tak ciekawego zabytku, jakim jest pałac Lubomirskich z końca XIX stulecia. Ciekawe atrakcje czekają też na terenie Zasania, znanego z takich zabytków, jak zespół klasztorny Benedyktynek oraz cerkiew Bazylianów. A co z miłośnikami fortyfikacji? Dla nich ciekawym motywem przewodnim niejednej wycieczki może się okazać Twierdza Przemyśl, choć i schrony wznoszone na linii Mołotowa skutecznie przyciągają uwagę osób zainteresowanych historią.
Wycieczki po terenie Podkarpacia dla każdego z nas mogą się okazać wspaniałą przygodą. W takich miastach, jak Przemyśl, nikt na nudę nie będzie narzekać. Tu z cennymi skarbami i historycznymi pamiątkami spotkać się można praktycznie na każdym kroku, dzięki czemu każdy z nas może tu w przyjemny i pożyteczny sposób spędzić wolny czas.
Komentarze