Powiat jest najmłodszą w Polsce wspólnotą samorządową. Powstał na mocy ustawy z 5 czerwca 1998 roku. Powiat pełni rolę uzupełniającą wobec gminy, ale w taki sposób, aby jak najmniej naruszać samodzielność gminy.
Od stycznia 1999 roku obowiązuje w Polsce trójstopniowy podział administracyjny:
- województwa,
- powiaty,
- gminy.
Po 23 latach funkcjonowania jedynie gmin i województw przywrócono jednostki II stopnia, czyli powiaty. Zmiany te miały pozytywnie wpłynąć na konkurencyjność polskich regionów względem ich odpowiedników w państwach Unii Europejskiej.
Rola powiatu
Obecnie w Polsce istnieje obecnie łącznie 380 powiatów, w tym 314 powiatów, potocznie nazywanych powiatami ziemskimi oraz 66 miast na prawach powiatu, potocznie nazywanych powiatami grodzkimi. Ich podstawową rolą jak już było wspomniane, jest uzupełnianie kompetencji i zadań gminy. Potwierdzają to dwie podstawowe zasady, na jakich opiera się funkcjonowanie powiatu - zasada pomocniczości oraz nienaruszania samodzielności gminy.
Zadania powiatu
Status i funkcjonowanie powiatów reguluje ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym. Zgodnie z nią wykonuje on zadania publiczne, mające charakter ponadgminny, nienaruszające kompetencji gmin.
Ich zakres obejmuje:
- edukację publiczną,
- pomoc społeczną,
- politykę prorodzinną,
- ochronę i promowanie zdrowia,
- wsparcie dla rodzin i sytemu opieki społecznej,
- wsparcie dla osób niepełnosprawnych,
- transport zbiorowy i dróg publicznych,
- kulturę oraz ochronę i opiekę nad zabytkami,
- promowanie kultury fizycznej i turystyki,
- kartografię i geodezję,
- gospodarowanie nieruchomościami,
- administrację architektoniczną i budowlaną,
- gospodarkę wodną i ściekową,
- ochronę środowiska i zasobów przyrodniczych,
- leśnictwo, rolnictwo i rybactwo śródlądowe,
- zapewnienie porządku publicznego i bezpieczeństwa,
- ochronę przed powodzią, pożarom i innym zdarzeniom nadzwyczajnym, które zagrażają zdrowiu i życiu mieszkańców powiatu,
- przeciwdziałanie bezrobociu, tworzenie optymalnych warunków do podjęcia pracy na lokalnym rynku, aktywizację zawodową osób pozostających bez zatrudnienia,
- ochronę praw konsumenta,
- obronność,
- promowanie powiatu na szczeblu krajowym i międzynarodowym,
- współpracowanie z organizacjami o charakterze pozarządowym.
Wśród podstawowych zadań powiatu należy wymienić także konieczność wykonywania kompetencji i czynności leżących w gestii kierowników powiatowych służb, straży oraz inspekcji, zgodnie z zakresem określonym w ustawach.
Powyższy spis nie wyczerpuje jednak katalogu zadań powiatu. Ustawy mogą bowiem określać także inne obowiązki, które jednostka ta musi wykonać. Co więcej, może on, w porozumieniu z organami administracji rządowej, wykonywać zadania publiczne z zakresu administracji rządowej.
Zarząd powiatu
Organem władzy wykonawczej powiatu jest zarząd, który liczy od 3 do 5 osób. Na jego czele stoi przewodniczący - starosta - wybierany przez radę powiatu. W skład zarządu wchodzą także wicestarosta oraz pozostali członkowie, którzy również są wybierani są przez radę, jednak spośród kandydatów zgłoszonych przez starostę. Rada decyduje także o tym, ile osób zasiądzie w zarządzie.
W miastach na prawach powiatu skład osobowy zarządu jest nieco inny. Funkcje i kompetencje organu przejmuje bowiem prezydent miasta, wykonujący zadania starosty. Działa on wówczas jednoosobowo.
Jednym z podstawowych zadań zarządu jest wykonywanie budżetu powiatu. Zajmuje się on także przygotowywaniem projektów uchwał rady. Gospodaruje mieniem powiatu, a także zatrudnia i zwalnia kierowników jednostek organizacyjnych. Do jego kompetencji należy również wykonywanie uchwał podjętych przez radę powiatu.
Samorząd powiatowy
Jest to związek społeczności lokalnej, który został wyodrębniony w strukturze państwa i funkcjonuje w randze powiatu. Może w sposób samodzielny wykonywać zadania administracji publicznej. Dysponuje również odpowiednimi zasobami, które umożliwiają mu realizowanie swoich kompetencji. Podstawowymi składowymi samorządu powiatowego są wspólnota samorządowa i odpowiednie terytorium.
Ochrona zdrowia
Powiaty prowadzą szpitale powiatowe. Każdy mieszkaniec powiatu (oraz gminy) powinien mieć łatwy dostęp do szpitala, gdzie otrzyma fachową opiekę zdrowotną.
Mapa powiatów w Polsce
- Województwo Łódzkie
- Województwo Lubelskie
- Województwo Dolnośląskie
- Województwo Kujawsko-Pomorskie
- Województwo Mazowieckie
- Województwo Małopolskie
- Województwo Świętokrzyskie
- Województwo Pomorskie
- Województwo Zachodniopomorskie
- Województwo Wielkopolskie
- Województwo Warmińsko-Mazurskie
- Województwo Lubuskie
- Województwo Śląskie
- Województwo Opolskie
- Województwo Podkarpackie
- Województwo Podlaskie
Miasta na prawach powiatu
- Biała Podlaska
- Białystok
- Bielsko-Biała
- Bydgoszcz
- Bytom
- Chełm
- Chorzów
- Częstochowa
- Dąbrowa Górnicza
- Elbląg
- Gdańsk
- Gdynia
- Gliwice
- Gorzów Wielkopolski
- Grudziądz
- Jastrzębie-Zdrój
- Jaworzno
- Jelenia Góra
- Kalisz
- Katowice
- Kielce
- Konin
- Koszalin
- Kraków
- Krosno
- Legnica
- Leszno
- Lublin
- Łomża
- Łódź
- Mysłowice
- Nowy Sącz
- Olsztyn
- Opole
- Ostrołęka
- Piekary Śląskie
- Piotrków Trybunalski
- Płock
- Poznań
- Przemyśl
- Radom
- Ruda Śląska
- Rybnik
- Rzeszów
- Siedlce
- Siemianowice Śląskie
- Skierniewice
- Słupsk
- Sopot
- Sosnowiec
- Suwałki
- Szczecin
- Świętochłowice
- Świnoujście
- Tarnobrzeg
- Tarnów
- Toruń
- Tychy
- Wałbrzych
- Warszawa
- Włocławek
- Wrocław
- Zabrze
- Zamość
- Zielona Góra
- Żory
Komentarze