Krainy geograficzne Polski

Pasy krain geograficznych w PolscePolskę charakteryzuje równoleżnikowy układ krain geograficznych, oznacza to, że są one ułożone poziomo, patrząc na mapę Polski. Pasy te tworzą nasz krajobraz, na północy nizinny, z wyraźnie zaznaczonymi formami polodowcowymi, a na południu wyżynny i górzysty. Na całym obszarze licznie występują jeziora.

Pobrzeże bałtyckie - morze, piasek i latarnie morskie

Pas położony najbardziej na północy kraju to pas pobrzeży bałtyckich. Obejmuje on tereny położone nad Morzem Bałtyckim, są to tereny nizinne z wyraźnymi formami rzeźby polodowcowej, w tym z jeziorami oraz wzgórzami morenowymi. Rzeźba terenu rzadko przekracza 100 metrów n.p.m. Na terenie pobrzeży wyróżnia się następujące makroregiony: Pobrzeże Szczecińskie z Niziną Szczecińską na zachodnim wybrzeżu w okolicy miasta Szczecin, Pobrzeże Koszalińskie na środkowym wybrzeżu z mnóstwem kurortów z dostępem do otwartego morza oraz Pobrzeże Gdańskie, które jest bardzo zróżnicowane ze względu na występowanie w tym rejonie Mierzei Helskiej, Wiślanej oraz Zatoki Gdańskiej.

W naszym kraju możemy wyróżnić aż cztery typy wybrzeży, zwykle są to wybrzeża płaskie wydmowe i piaszczyste (np. okolice Łeby) ale występują również wybrzeża wysokie klifowe, które spotkać możemy między innymi w Gdyni w okolicy Kępy Redłowskiej. Spotyka się też wybrzeża jeziorno-bagienne z wrzosowiskami oraz delty, czyli tereny położone poniżej poziomu morza (Żuławy Wiślane) z bardzo żyznymi glebami, tak zwanymi madami. Charakterystyczne dla tego terenu są również jeziora przybrzeżne np. Jezioro Łebsko, Jamno czy jeziora deltowe, np. Jezioro Dąbie.

Pobrzeża są rejonem niezwykle atrakcyjnym turystycznie, głównie ze względu na bliskość wybrzeża Bałtyku oraz mnogość kurortów nadmorskich, gdzie można wybrać się na letni wypoczynek. Możemy zdecydować się na znany kurort, w tym Międzyzdroje, Kołobrzeg czy Sopot. W wielu z nich możemy skorzystać z oferty uzdrowiskowej, zwłaszcza Kołobrzeg słynie z goszczenia spragnionych jodu kuracjuszy. Jeśli jednak wolimy bardziej kameralny wypoczynek, możemy wyjechać na wczasy do Ustki, Łeby czy zaszyć się w pensjonacie w spokojnej dzielnicy Gdyni, np. Orłowie. Nietrudno znaleźć także niewielkie miejscowości, oferujące niedrogi wypoczynek z dala od tłumu turystów. Takie wczasy możemy odbyć w Sarbinowie, Rewalu czy Dąbkach. Nad morzem czeka na nas wiele atrakcji, do najciekawszych należą: Aleja Gwiazd i Muzeum Figur Woskowych w Międzyzdrojach, Latania Morska w Świnoujściu, latarnia w Kołobrzegu i Rozewiu, Zamek Krzyżacki w Malborku, Starówka w Gdańsku, Molo w Sopocie, port w Gdyni, Pomnik Bohaterów Westerplatte w Gdańsku czy wydmy w Łebie. Warto wybrać się także na imprezy sezonowe nad polskim morzem, w tym Zlot Żaglowców organizowany latem, to niezwykła atrakcja turystyczna tego regionu, szereg koncertów plenerowych w muszlach koncertowych (Międzyzdroje, Kołobrzeg, Rewal, Opera Leśna w Sopocie) oraz imprezy kabaretowe. Nad morzem nie sposób się nudzić. Jeśli odpoczniemy już na plaży, warto pozwiedzać okolicę lub wybrać się do lokalnej smażalni na smaczną rybę z pieca.

Mapa - Krainy geograficzne polski

Pojezierza - lasy i jeziora

Z pasem pobrzeży bałtyckim graniczą pojezierza, czyli krainy jezior. W Polsce wyróżniamy trzy główne pojezierza, są to: Pojezierze Wielkopolskie, Pojezierze Pomorskie oraz Pojezierze Mazurskie. Są to tereny położone do około 300 metrów n.p.m, najwyższy szczyt pasa pojezierzy do Wieżyca (329 m.n.p.m), znajdująca się na Kaszubach na Pojezierzu Pomorskim. Nieco niższa jest Dylewska Góra w okolicy Chełmna. Występuje tu licznie wzgórza o charakterze morenowym (głównie moreny czołowe), jeziorami morenowymi oraz rynnowymi (np. Jezioro Gopło z Kruszwicy). To właśnie w pasie pojezierzy znajdują się największe i najgłębsze jeziora w naszym kraju, oba zlokalizowane są na Pojezierzu Mazurskim, są to Jezioro Śniardwy (powierzchnia ponad 113 km kwadratowych) oraz Jezioro Hańcza (głębokość prawie 110 metrów).

Pojezierza to krainy jezior i lasów i to właśnie one przesądzają o popularności turystycznej tych miejsc. Każde z pojezierzy ma swoje perełki turystyczne, którymi może się poszczycić. Pojezierze Wielkopolskie, zlokalizowane na zachodzie słynie z pięknego miasta Poznań, doliny rzeki Warty, atrakcjami są tam również osada archeologiczna w Biskupinie, Mysia Wieża w Kruszwicy, związana z legendą o królu Popielu, Zamek w Kórniku, katedra w Gnieźnie z legendarnymi drzwiami ze scenami życia świętego Wojciecha, katedra w Ostrowie Tumskim, Ostrów Lednicki jako miejsce chrztu Mieszka I (według legendy) oraz dęby w Rogalinie. Warto wybrać się także do miejscowości Pobiedziska, gdzie znajduje się zabytkowy gród oraz skansen miniatur.

Pojezierze Pomorskie składa się z Pojezierza Zachodniopomorskiego, Wschodniopomorskiego z kulturą kaszubską oraz Południowopomorskiego z największą atrakcją tych terenów, jaką jest kompleks leśny Bory Tucholskie. Zabytkami, z jakich słynie Pojezierze Pomorskie są: Dom do Góry Nogami i Muzeum Sybiraka w Szymbarku na Kaszubach, Akwedukt w Fojutowie niedaleko Tucholi, Zamek w Człuchowie, Zamek w Świeciu, Starówka w Chełmnie - mieście zakochanych, Stare Miasto w Toruniu i wiele innych. Bory Tucholskie i okoliczne tereny słyną z agroturystyki, czyli niewielkich obiektów noclegowych, zlokalizowanych zwykle z dala od miast. Celem gospodarstw agroturystycznych jest zaoferowanie turystom nocowania w przytulnych pokojach, zwykle w domach gospodarzy oraz obcowanie z przyrodą. Gospodarze proponują próbowanie regionalnych potraw oraz wyrobów, w tym sera, mleka, twarogu, wędlin wyrabianych w gospodarstwie, co jest nie lada gratką, zwłaszcza dla przyjezdnych z wielkich miast. Wieczorami agroturystyki oferują nie mniej ciekawe atrakcje, w tym organizowanie podchodów w lesie czy ognisko, a w zimie kulig. Takie swojskie wakacje są wspaniałą odskocznią od codziennych problemów.

Pojezierze Mazurskie to kolejny makroregion w naszym kraju, zwany również Zielonymi Płucami Polski czy Krainą Wielkich Jezior Mazurskich. To tereny zlokalizowane są północnym wschodzie Polski. Atrakcjami turystycznymi Pojezierza Mazurskiego są jeziora, oferujące turystom wiele możliwości spędzenia wolnego czasu. Wielbiciele aktywnego wypoczynku mogą pożeglować po pięknych mazurskich jeziorach, pływać, surfować oraz łowić ryby. Liczne szlaki turystyczne zachęcają do spacerów, jazdy na rowerze oraz pływać kajakiem, jeśli zdecydujemy się na szlak wodny. Jeśli jednak zależy nam na spokojniejszym wypoczynku, możemy zająć się plażowaniem, wynająć domek w środku lasu i rozkoszować się bliskością natury, zbierać grzyby oraz wieczorami spotykać się przy ognisku ze znajomymi. Warto także zwiedzić okoliczne zabytki, w tym Twierdzę Boyen niedaleko Giżycka, zamek krzyżacki, ratusz i kościół w Węgorzewie, wieżę ciśnień w Piszu czy tajną kwaterę Adolfa Hitlera Wilczy Szaniec w miejscowości Gierłoż.

Niziny środkowopolskie

W centrum naszego kraju rozciąga się pas nizin środkowopolskich. Są to Nizina Śląska, Wał Trzebnicki, Obniżenie Milicko-Głogowskie, Nizina Mazowiecka oraz Podlaska i Nizina Południowowielkopolska. Tereny te obejmują województwo lubuskie, mazowieckie oraz łódzkie, a także część podlaskiego. Na tych obszarach do czynienia mamy z terenami równinnymi oraz niewielkimi obniżeniami i wzniesieniami. Co warto tu zwiedzić? Największe atrakcje wielkich nizin to oczywiście wielkie miasta, w tym stolica Polski Warszawa oraz Wrocław, znajdujący się na Nizinie Śląskiej. Na tych terenach zlokalizowane są także zabytkowe zamki, pałace i dwory. Jeśli zaś marzy się nam spotkanie z nieco odmienną kulturą, z pewnością powinniśmy wybrać się na Nizinę Podlaską. Czekają tam na nas meczety w Bohonikach i Kruszynianach, zabytkowe miasteczka tatarskie, symbole religii muzułmańskiej oraz synagogi żydowskie. Na wielbicieli przyrody czeka pełna imponującej fauny i flory Puszcza Białowieska.

Wyżyny polskie

Dalej na południe rozciągają się wyżyny polskie, w tym Wyżyna Śląska, Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, Wyżyna Małopolska z Wyżyną Kielecko-Sandomierską i Góry Świętokrzyskie oraz Wyżyna Lubelska i Roztocze. Pas wyżyn cechuje występowanie licznych form krasowych oraz wąwozów. Wyżyna Śląska to tereny zaadaptowane na potrzeby przemysłu. Występują tam gleby piaszczyste, głównie bielice. Najwyższym wzniesieniem regionu jest Góra świętej Anny, wznosi się ona na ponad 400 metrów n.p.m. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska to pasmo wzniesień pomiędzy dwoma tymi miastami. Charakteryzuje się występowanie licznych form krasowych oraz wielu rodzajów lasów, w tym liściastych grądów oraz borów sosnowych. Ponadto, rejon jest ten niezwykle atrakcyjny turystycznie, ze względu na występowanie pięknych pomników przyrody oraz zabytków. Na tym terenie warto zobaczyć ruiny zamku w Ogrodzieńcu, Stare Miasto w Krakowie z Sukiennicami oraz Kościołem Mariackim, Pustynię Błędowską, Maczugę Herkulesa w Ojcowskim Parku Narodowym oraz Klasztor Jasnogórski w Częstochowie. Na turystów czekają również liczne jaskinie, zlokalizowane na tym terenie, w tym jaskinia Łokietka. Wyżyna Kielecka oraz Sandomierska oferuje nam piękne Góry Świętokrzyskie z Łysicą, wznoszącą się na ponad 600 metrów n.p.m. Z kolei Wyżyna Lubelska z Roztoczem i Polesiem to tereny licznych dolin, zboczy i wąwozów lessowych. Występują nam bardzo żyzne gleby. Warto zobaczyć tam miasto Zamość oraz wybrać się na teren Poleskiego Parku Narodowego, gdzie żyją żółwie błotne.

Kotliny podkarpackie

Pomiędzy wyżynami a pasmami górskimi występuje pas kotlin podkarpackich. Wyróżniamy trzy kotliny - są to Kotlina Oświęcimska, Sandomierska oraz Brama Krakowska. Kotlina Oświęcimska znajduje się w dorzeczu rzeki Wisły, obejmuje między innymi miasto Oświęcim oraz Tychy. To tereny rolnicze oraz przemysłowe. Największą atrakcję regionu stanowi Muzeum Obozu Koncentracyjnego w Oświęcimiu. Kotlina Sandomierska to obszar pomiędzy Wyżyną Małopolską a pasmem Karpat. Pomiędzy nimi znajduje się Brama Krakowska.

Góry: Sudety i Karpaty

W naszym kraju znajduję się dwa duże łańcuchy górskie: na zachodzie są to Sudety, a na wschodzie Karpaty. Sudety rozciągają się w południowo-zachodniej Polsce i na terenie Czech. Najwyższym szczytem gór jest Śnieżka (1603 metry n.p.m), która znajduje się na terenie naszego kraju. Leży w Karkonoszach. Sudety dzielą się na Zachodnie, Środkowe oraz Sudety Wschodnie. Wyróżnia się także Przedgórze Sudeckie. Sudety są górami zrębowymi, znajduje się tutaj wiele surowców mineralnych, w tym węgiel, wapienie oraz kamienie półszlachetne. Sudety są regionem bardzo atrakcyjnym turystycznie z uwagi na to, że umożliwiają piesze wędrówki, znajduje się tutaj wiele tras pieszych, rowerowych oraz wyciągów narciarskich. Znanymi kurortami w Sudetach są Karpacz oraz Szklarska Poręba. Warto zobaczyć na tych terenach Kościół Wang, Zamek Książ oraz Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu.

Karpaty to najwyższe polskie góry. W paśmie znajduje się wiele mniejszych, w tym Tatry, Pieniny, Beskidy oraz Bieszczady. Tatry znajdują się w Karpatach Zachodnich. To tutaj znajduje się najwyższy szczyt Polski - Rysy (2499 metrów n.p.m) na granicy ze Słowacją oraz Gerlach (2655 metrów n.p.m., już po słowackiej stronie), najwyższy szczyt Karpat. Po stronie polskiej znajduje się również Giewont i Kasprowy Wierch. Tatry to góry orogenezy alpejskiej z wieloma dolinami, które przesądzają o ich turystycznej popularności. Na turystów czekają przyjemne spacery tatrzańskimi dolinami, w tym Doliną Kosielińską, Strążyską (pod Giewontem) oraz Chochołowską, uważaną za najpiękniejszą. Warto zwiedzać też okoliczne jaskinie i zobaczyć jeziora górskie, w tym najpopularniejsze Morskie Oko oraz Dolinę Pięciu Stawów Polskich.

Na uwagę zasługuje także fauna i flora Karpat. Można tu spotkać między innymi świstaka, żbika oraz kozicę. Ze świata roślin zachwycają skalnice i fiołki alpejskie. Tatry charakteryzuje piętrowa roślinność, wyróżnia się sześć pięter, od dołu są to: pogórze, regiel dolny, regiel górny, kosodrzewina, piętro halne oraz turnie. Pieniny to góry wapienne, pasmo górskie w Karpatach, ich najwyższy szczyt to Trzy Korony. Największą atrakcją turystyczną regionu jest spływ przełomem Dunajca. Warto zobaczyć tutaj również jezioro czorsztyńskie oraz Zamek w Niedzicy. Beskidy to najmłodsze góry w naszym kraju. Rozciągają się od Czech aż po Ukrainę. Tutaj również mamy do czynienia w piętrowością roślinności, pięter jednak jest mniej (regiel dolny i górny, kosodrzewina oraz roślinność alpejska). Do Beskidów Wschodnich należą Bieszczady, znajdujące się na południowym wschodzie naszego kraju. To idealne miejsce na spokojny wypoczynek z dala od tłumów turystów.

Pasowy układ krain geograficznych w Polsce to efekt wędrowania lodowca. Poskutkowało to wykształceniem się wielu form polodowcowych oraz mnogość form krasowych, które możemy podziwiać do dziś.

Komentarze